WARISAN KESULTANAN MELAYU MELAKA

 Warisan Kesultanan Melayu Melaka

Johor

Selepas Melaka diserag Portugis pada tahun 1511, Sultan Mahmud Syah dan anaknya, Sultan Ahad Shah bersama sama pngikut mereka telah melairkan diri ke Ujong Tanah (dikenali sebagai Johor). Mereka membuat perancangan untuk menawan semula Melaka tetapi perancangan tersebut telah diketahui oleh Portugis. Kemudian mereka berundur ke Pahang dan akhirnya behijrah ke Bentan. Setelah kemangkatan Sultan Ahmad Syah, Sultan Mahmud Syah melantik puteranya sebagai pengganti baginda dan digelar Raja Muda.

Selepas Raja Ali (putera Sultan Mahmud bersama Raja Fatimah) dilahirkan Raja Ali telah ditabalkan oleh Sultan Mahmud Syah sebagai 'Sultan Muda' atas permainan Raja Fatimah. Kedudukan Raja Muzaffar telah dirampas. Sultan Muzaffar yang disingkirkan membawa diri ke Perak dan ditabalkan sebagai Sultan Perak dengan gelaran Sultan Muzzafar Syah.

Sultan Mahmud Syah bersemayam di Bentan hampir 13 tahun dan kemudiannya beundur ke Kampar, Sumatera Indonesia apabila Bentan diserang oleh Portugis pada tahun 1526. Baginda menerajui pemerintahan Kampar dan mangkat di sana pada tahun 1528. Raja Ali pula ditabalkan sebagai penggantin Sultan Mahmud Syah dengan gelaran Sultan Alauddin Riayat Syah. Kemudian, baginda berpindah ke Pahang dah mengahwini puteri Pahang, iaitu Puteri Kesuma Dewi. Baginda berpindah ke Johor dan membuka penempatan tetap di Hujung Tanah. Dengan itu, Sultan Alauddin Riayat Syah disebut sebagai Sultan Johor yang pertama.

Waris Kesultanan Melayu Melaka di Johor telah beberapa kali mengatur serangan untuk menawan semula semula Melaka tetapi gagal. Serangan terbesar gabungan tentera Johor, Perak, Pahang dan Japara (Jawa) juga gagal meruntuhkan kubu Portugis. Pada tahun 1641, Johor telah berjaya membebaskan Melaka daripada jajahan Portugis dengan bantuan Belanda . Namun, Melaka jatuh ke tangan pemerintah Belanda disebabkan tipu daya Belanda.

Perubahan daipada pewarisan Kesultanan Melayu Melaka kepada keluarga bendahara belaku pada tahun 1699, iaitu apabila Sultan Mahmud Syah II (1685 - 1699) dibunuh oleh Laksamana Megat Sri Rama. Kemudian, tampuk pemerintahan diambil alih oleh Bendahara Tun Abdul Jalil sebagai Sultan Abdul Jalil Riayat Syah IV dan membuka penempatan baharu di Panchur

Perak

Raja Muzzafar (putera Sultan Mahmud Syah bersama puteri Kelantan, Puteri Onang Kening) membawa diri ke Perak setelah disingkirkan daripada menjadi Sultan Johor oleh Raja Ali. Baginda ditabalkan menjadi Sultan Perubahan daipada pewarisan Kesultanan Melayu Melaka kepada keluarga bendahara belaku pada tahun 1699, iaitu apabila Sultan Mahmud Syah II (1685 - 1699) dibunuh oleh Laksamana Megat Sri Rama. Kemudian, tampuk pemerintahan diambil alih oleh Bendahara Tun Abdul Jalil sebagai Sultan Abdul Jalil Riayat Syah IV dan membuka penempatan baharu di Panchur

Perak yang pertama dengan gelaran Sultan Muzaffar Syah 1 pada tahun 1528. Ada juga pandangan yang menyatakan bahawa Sultan Muzaffar menjadi Sultan Perak yang pertama selepas Tun Saban, Pembesar Negeri Perak dan Nakhoda Kassim menghadap Sultan Mahmud Syah di Kampar untuk meminta kebenaran baginda supaya Sultan Muzaffar menjadi pemimpin di Perak. Pembesar Perak berpendapat bahawa pemimpin daripada waris Kesultanan Melayu Melaka mampu memajukan negeri Perak kerana kebesaran, kewibawaan dan struktur pemerintahan Kesultanan Melayu Melaka yang berpengaruh di Tanah Melayu. Sultan Muzzafar menjadikan Tanah Abang sebagai pusat pemerintahan. Tanah Abang terletak 80 kilometer dari muara Sungai Perak. Adat istiadat Melaka dan budaya Melayu dihidupkan semula di Tanah Abang.

Perak mewarisi sistem pemerintahan Kesultanan Melayu Melaka. Namun, sistem perwarisan takhta kerajaan Perak berbeza sedikit dengan sistem Kesultanan Melayu Melaka. Sistem pewarisan takhta Perak menggunakan sistem giliran dan bukan secara turun temurun. Sistem giliran ini membolehkan tiga keluarga iaitu keluarga Y.A.M Raja Bendahara Alang Iskandar Shah, Paduka Seri Sultan Yusuf Sharifuddin Muzaffar Shah Ghafirullah dan Paduka Seri Sultan Abdullah Muhammad Shah II berkongsi hak untuk menaiki takhta kerajaan. Apabila sultan tidak dilantik secara automatik bagi menggantinkan sultan yang mangkat, sebaliknya mesti memegang beberapa jawatan Raja Bergelar sebelum menjadi sultan. Namun, pembesar negeri Perak mempunyai kuasa untuk menentukan calon sultan tanpa mengikut giliran yang ditetapkan.

Pahang

Pemerintah negeri Pahang mempunyai perkaitan dengan Kesultanan Melayu Melaka. Mardiana Nordin (2014) menyatakan bahawa dalam buku Sulalatus Salatin ada diceritakan bahawa Sultan Mansur Syah menghantar anaknya, iaitu Raja Muhammad ke Pahang sebagai hukuman kerana telah membunuh Tun Besar iaitu anak kepada Tun Perak yang merupakan Bendahara Melaka. Pembunuhan ini terjadi apabila bola sepak raga yang disepak oleh Tun Besar telah terkena dastar kawasan Tun Besar bermain. Di Pahang, Raja Muhammad ditabalkan menjadi Sultan Pahang yang pertama dengan gelaran Sultan Muhammad Shah pada tahun 1470

Pada tahun 1614, Sultan Abdul Ghafur dan Raja Muda Abdullah telah dibunuh. Sultan Ahmad dilantik sebagai Sultan Pahang. Apabila Acheh menyerang Pahang pada tahun 1617, Sultan Ahmad dan keluarganya di bawa ke Acheh sekaligus menamatkan pemerintahan zuriat Sultan Melaka secara langsung di Pahang Perlantikan Raja Bujang sebagai pemerintahan Pahang pada tahun 1615 menandakan bermulanya pemerintahan bagi keturunan Melaka-Johor. Raja Bujang ialah puteri Sultan Alauddin (Johor)

Negeri Pahang dan Johor telah disatukan apabila Raja Bujang ditabalkan sebagai Sultan Johor pada tahun 1637 dan meneruskan pemerintahan Kesulatanan Johor-Riau yang meliputi Singapura, Pahang, Riau dan LIngga juga merupakan warisan daripada Kesultanan Melayu Melaka. Kemangkatan Sultan Mahmud Syah II menamatkan pemerintahan oleh waris Kesultanan Melayu Melaka di Johor dan Pahang.

Seterusnya, tampuk pemerintahan negeri Pahang diambil alih oleh keluarga Bendahara dimulai dengan Tun Abdul Jalil, iaitu anak kepada Bendahara Tun Abdul Majid dengan gelaran Sultan Abdul Jalil Riayat Syah IV. Daripada keturunan Tun Abdul Majid inilah, Kesultanan Pahang yang baharu telah diasaskan.